انواع اتانول با توجه به درجه غلظت آن ها به صورت زیر می باشند:
1. اتانول دناتوره
اتانول خالص برای مصرف خوراکی نمی باشد و از آن در کاربردهای مختلف دیگری استفاده می شود به همین دلیل برای جلوگیری از مصرف خوراکی معمولا به آن ماده ای اضافه می کنند که شامل مواد تلخ همچون بنزوات دناتونیوم و سمومی همچون متانول، نفتا و پیریدین می باشد.
به این محصول اتانول دناتوره شده گفته می شود.
2. اتانول مطلق
از دیگرالکل مطلق یا کامل یا بدون آب به اتانولی گفته می شود که آب بسیار کمی با آن ترکیب شده و حدود 99.4 تا 100 درصد این الکل را اتانول تشکیل داده است.
این الکل برای مصرف خوراکی نیست و اغلب به عنوان حلال برای کاربردهای آزمایشگاهی و صنعتی استفاده می شود.
3. اتانول طبی
حدود 96 درصد اتانول طبی را اتانول تشکیل داده و از آن به عنوان الکل طبی استفاده می شود.
4.اتانول تقلیبی
اتانول تقلیبی یا وارونه الکلیست که به آن مواد مجاز تقلیب کننده اضافه می‌کنند و در نتیجه خلوص آن از بین رفته و مصرف آن به عنوان یک الکل طبیعی و خالص غیر مناسب خواهد بود.
5.اتانول زیستی:
این نوع الکل به «زیست‌اتانول» نیز معروف است. بر خلاف نفت، نوعی انرژی تجدیدپذیر به شمار می رود و می‌تواند از مواد خام کشاورزی به دست آید. زیست اتانول می‌تواند از مواد اولیه زیشتی با منشا قندی مثل نیشکر، سیب‌زمینی، مانیوک و ذرت نیز به دست آید
خطرات اتانول
- این ماده قابل اشتعال است و نباید از آن در نزدیکی آتش استفاده شود.
- به گفته مرکز پیشگیری و کنترل بیماری ها استنشاق اتانول می تواند باعث سرفه یا سر درد شود.
- به گفته سازمان غذا و دارو استفاده از اتانول در محصولات غذایی – از جمله افزودنی ها – بی خطر است اما مقادیر مناسب آن زیر نظر سازمان های مربوطه تنظیم و کنترل می شود.
- برای جلوگیری از نوشیدن اتانول خالص در محصولات پاک کننده یا مراقبت پوست و غیره معمولا یک طعم تلخ به آن ها اضافه می شود اما سایر خواص آن تغییر نمی کند.
- این ماده خالص سمی است و سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد. مصرف مقادیر متوسط آن ماهیچه ها را شل کرده و روی مغز اثر می گذارد و مقادیر زیاد آن هماهنگی بدن را مختل کرده و در نهایت ممکن است به کما و حتی مرگ منجر شود.
- از جمله عوارض مصرف اتانول خالص می توان به تحریک پوست و چشم، حالت تهوع، استفراغ و مسمومیت اشاره کرد. مصرف طولانی مدت اتانول ممکن است باعث آسیب جدی کبد شود.
- اتانول یک ماده اعتیاد آور برای برخی افراد است و به بیماری الکلیسم – اعتیاد حاد به الکل – منجر می شود.
نکات ایمنی
لازم است در استفاده از اتانول به نکات ایمنی زیر توجه نمایید:
- اثرات استفاده: ورود الکل اتیلیک به بدن موجب تضعیف دستگاه عصبی مرکزی می‌گردد. این ماده محرک بافت‌هاست و تماس بیش از اندازه آن با پوست موجب سردرد می‌گردد.
- جذب و دفع: این ماده از تمام راه‌ها جذب می‌شود اما خوشبختانه جذب آن از راه معده کم است. روده کوچک ۸۰ درصد یا بیشتر مقدار خورده شده را جذب می کند. کمتر از ۱۰ درصد بی تغییر از راه ادرار دفع می‌گردد. در بافتها به سرعت منتشر می‌شود و در حدود ۸ گرم در ساعت اکسید شده و به انیدرید کربنیک تبدیل می‌گردد.
- اثرات سمی: بستگی به مقدار مصرف الکل دارد. در صورتی که مقدار جذب شده بیش از مقدار اکسید شده باشد، میزان آن در بافتها بالا می رود. تهوع و استفراغ و سرگیجه، لکنت زبان، گشادی مردمکها، صورت برافروخته از علایم آن است. اختلال در تطابق حرکات عضلانی، هذیان گویی، بی‌خوابی نیز ایجاد می کند.
- درمان مسمومیت: در حالات استعمال زیاد این ماده، باید معده را با بیکربنات یا نیترات ۱ درصد شستشو داد و بیمار را در یک محیط گرم و آرام بستری کرد.
تاریخچه حضور اتانول
اتانول برای انسان از دوران باستان شناخته شده بود، زیرا این ماده، جزء اصلی مشروبات الکلی است.
جداسازی آن به صورت اتانول نسبتاً خالص احتمالاً اولین بار توسط جابر بن حیان که صنعت تقطیر را گسترش داد، انجام شده‌است.
البته بیشتر گمان می‌رود که اتانول خالص توسط ابوبکرمحمدبن زکریای رازی دانشمند ایرانی تولید شده باشد.
تولید اتانول صنعتی
سوخت این ماده، سوخت نسبتاً خوبی برای موتورهاست و در صنعت، به‌صورت‌های مختلفی استفاده می‌شود.
اتانول مورد مصرف در صنعت را معمولاً از واکنش کاتالیزوری آب با اتیلن تولید می‌کنند.
این یک واکنش افزایشی است که در آن یک مولکول آب شکافته شده، قطعات حاصل از آن به اتم‌های کربن در پیوند دوگانه اضافه می‌شود. این فرایند تولید اتانول اقتصادی‌تر از تولید آن با مخمر است.
انواع اتانول به دلیل نقطه انجماد پائین در صنعت ضدیخ‌سازی استفاده می‌شود.
حلال بسیار خوبی است و در صنعت عطرسازی، رنگسازی و … استفاده می‌شود. محلول ۷۰ تا ۸۰ درصد آن به عنوان محلول ضدعفونی‌کننده کاربرد دارد انواع اتانول با تغییر دادن پروتئین و حل کردن چربی، میکرو ارگانیسم‌های آن‌ها را از بین می‌برد.